Ginalantaw na Kaagi

                Ang akong semester kay dili basta-basta. Sa pagkakarong panahona sa akong pagtudlo, labe na sa ika-duha na semester sa tuig 2015-2016 daghan tuod na akong dili malimtan. Mao ning panahona na nakatilaw ko ug sahod na sapat gayud sa akong pagpaningkamot. Dako tuod ko ug kalipay na maka-ingon ta na arang-arangan ug kaya na magbuhi sa akong kaugalingon kuyug sab sa akong gihigugma na akong minyuon puhon na si Joy. Karon sab ang panahon na nakaginhawa ko ug balik gikan sa miaging semester na pwerte gayung kapuya tungod kay napulog-tulo akong gidala na mga pundok sa mga tinun-an sa panahon sab na ang sahod dili pa tantong dako. Dili sab nako kalimtan ang among pagkasinabot na magminyu na mi ug sa limang buwan kapin ang pagpang-andam para sa umaabot na handa ug selebrasyon ug apil sab ang kasapot sa amung pagmaneho ug paglihok sa tanang aspetong legal sa amung panaghi-usa. Kini gayud ang isa sa pinakadako nako na kalampusan ug kadaugan labe na naabot na gayud sab sa punto na haruhay na amung panagkuyug na naabot na kami sa amung ika-tulong tuig ug walo ka buwan. Ang gugma bahin gayud sa akong kalipay ug dili gayud makalimtan.

                Dili lang sab sa akong pagkaulitawo ang angay nakong tagaan ug dakong pagbili, apil gayud ang akong propesyon na gitagaan nako ug labing dakong pagtagad ug pagsimba labe na mao ning propesyona na maka-ingon ko na para ako gayud ug nahigugma sab nako. Lahi ra gayud ang pagtudlo kung ang tao na gatudlo adunay kasing-kasing ug malinawong na tumong kaysa katong gabarog ug gayawyaw lang tuod para lang kay sahuran. Ako, dili nako madawat na akong pagpanudlo mahimong kawang dinha kanako ug dinha sab sa akong ginatuohang ug ginadapigan na mga prinsipyo sa kinabuhi ug sa mga tinun-an nako. Dili sapat na mahuman ang isa ka panahon na gihatag sa akoa na mag-amuma sa mga liso sa kaanyag ug kahayag kung ako lang kini gibinuagan, inig human sa pagtudlo, maglabe ang pagmahay ug paghinuktok sa diin maka-ingon ko sa akong kaugalingon na walay pulos o, walay lami.

                Ubay-ubay ang akong mga nabuhat na naka-ingon ko na wala nako nabuhat mi-agi ug wala nako na sulayan sauna pa sa katong naa pa ko nagtudlo sa laing dapit. Tuod ang lugar ug ang palibot nako kay mas mubuhi ug taas ug tahod sa mga gusto nakong buhaton labe na kini isa ni ka institusyon na tuod liberal ug sa mga tinun-an sab na kasagaran nay kugi ug alimpatakan daan na andam sila mudawat sa mga sari-saring pamaagi. Kay pwede man ko akoy maghimo sa akong kaugalingong examinasyon, mao na ako, makapili ko ug gusto nakong ipahiwatig, labe na sang-ayon sa akong mga prinsipyo ug sa katong mga maanindot pud sa klase sa akong pagpang-utok. Isa na ni-ana ang pagpalawom sa kasaysayan sa atong nasod, pilosopiya sa tao, ang mga sinulat ug panglantaw ni Jose Rizal.

                Akong health ethics kay mao na isa sa akong ginapasigarbo na pagtulun-an labe na karon kay na pasaka nako ang dekalidad ug ako pa gayud gidungagan ug buluhatonon na kahibalo ko mudala, mao na kana ang paglantugi. Dakong kakapoy ug kasapot ang nasakmit sa akong mga tinun-an labe na hustong husto akong pagpuga sa ilaha sa akong mga pangutana na matod nila mga gi-atay daw. Tagaan pa gayud ug lima ka minuto, samot sila nagkayamukat ug dinha pako nakakita ug mga tinun-an na gihabwa jud ilang mga gibati, kay kasagaran, gamika lang ni sila, may nang tagaan ug duwa na maka-ingon sila na “please, ayaw na.” Unya, dako baya ilang kalipay labe na malampos nila ang higayon sa paglantugi. Ara ko nakasinati sa ilang paghilak sa kalipay o, kana ilang hulagway na murag giibtan ug tunok. Sa katong dili ka tubag murag nasunogan ug balay, naa rana sa nakahilak o ang hulagway na dili na ma porma sa kasapot ug kaguol.

                Akong Rizal may isa sa akong gibag-o ug pamaagi, mao na akong gipatay akong mga tinun-an sa kasaysayan sa Pilipinas na wala kaayu nila nadamhi kay ang bias sa akong kasaysayan kay gikan sa mga nagsulat na patungo sa pagdapig sa paggubat sa systema na katinglingban ug labe na walay klaro pagkamaneho. Busa, nalumos sila sa FYI part sa pagtan-aw usab namo sa kasaysayan kay wala man gitarong ug tudlo sab ang maong subject dinha kanila sauna. Mao na, information shock kaayu pero ako na gihaom ang isa ka bias gayud na akong gidapigan ug mao kana ang ideolohiyang Marxismo. Dinha akong ginasilsil ug maayu sa ilang alimpatakan ang pespektibo o ang panan-aw na kailangan nila makuha para gayud makita ug klaro ang Pilipinas isip usa ka socio-economic entity. Unya kay Rizal man, ako gipaningkamotan na ang makat-onan nila dili lang chismis sa iyang mga babae o sa iyang mga biyahe. Kay sa akong pagsabot, wala siya nahimung bayani tungod sa iyang pagka travel blogger, kundi, sa iyang pagkabanhaang bastos ug critical na blogger ug ang iyang gusting ig-on kay kaning systema na naghatag ug bolalyaso na kahimtang sa mga Pilipino. Pakapinan pa na ang ilang naagian sauna pa kay ang pagdrama drama lang sa storyang hinigugmaay ni Ibarra ug Maria Clara na intawn isa sa mga storya na dili gayud makapikon sa pangurakot sa simbahan ug sa gobyerno ug sa mga tradisyonal na mga tao sa Pilipinas. Wala na silsil sa ilang utok na si Rizal nahimong kaaway mahitungod sa kana iayng panghunahuna ug sa iyang gipanulat, unya ang pagtudlo sa kana subject na ipaagi lang ug chismis chismis, kadakong kamatay intawn kung dili masabtan sa mga estudyante unsay mga buot pasabot ni Rizal. Gitagaan sab nako sila ug higayon na makuha nila ang pinulungan sa mga rebolusyonaryo na dapat sila kamao mupabuhagay pinaagi sa pagsangyaw sa ilang mga nakat-onan, kay kahibalo ko, wala sila na-anad na maging vocal sa mga binaroganan sa mga bayani nato. Mao na gitagaan ug higayon na mag rally rally, magtalumpati ug sa kinalasan, mag speech choir sa mga hugot sa katinlingban. Dinha nakita nako ang ilang mga nawng na nagkabaga na, ug maanindot sila paminawon ug tan-awon labe na ang ilang pagsangyaw kay bug-at ug laman. Pero ang tibuok semester heavy critical gayud sa isa sa pinakaduol sa ilang kasing kasing, ug mao kana ang relihiyon.

                Ang kinalasan mao kini akong pilosopiya sa tao. Tuod isa ni sa akong pinakalisud na subject na i-tudlo kay dili siya madala ug char char lang, kay ang pilosopiya gud, tagaan gayud ug dakong pagbili ang kailawom sa paghunahuna, ug mao na dapat akong gusto matagamtaman nila, ang paghunahuna. Wala kaayu koy mga buluhatonon na medyo maka-ingon ko na student oriented akong subject, kay lisud gayud kung dili giyahan ang pagpasabot sa mga pilosopiya kay basin mahulog rana ug free interpretation, na maoy daong kapakyasan sa akong pagkatinun-an sa pilosopiya. Gusto baya mi ug kamatooran, unya kung ang kamatooran kay madali dali ra ug lahi lahi ra sa kadaghanan, unya magbuot buot dayun sa unsay nasabtan na wala pa gayud na utingkay  ang kinalagman sa pilosopiya sa usa ka pilosopo kana delikado na kay mahulog rami ug quote book, ug wala lang, dili gihapon kahibalo muhunahuna kay dili man makatubay sa panghunahuna sa uban. Pasalamat sab ko na ang kasagaran mga tinun-an karon kay andam daan maminaw, ug dili gani kanang uri sa mga tao na kailangan pa lingawon usa pa maminaw, kay ang pilosopiya baya, dili lalim ug metikuloso jud sa pulong, pagpaminaw ug pagsabot. Mao na para dili mamika ang akong subject, mao ra gayud ning higayona na gabaha ang akong mga salida na naay mga punto na naapil sab sa akong mga topics para lang gayud matagaan ug relasyon ug dili monotonous. Pero, kung tinun-an sa pilosopiya gayud ang akong mga kaatubang, kana sila ang uri sa mga estudyante na walay problema na sigeg lang ug paminaw, unya kay kani ako dili man, mao na nangita ko ug laing mabuhat na makapapukaw sa ilang mga mata. Ug isa pa diay, ang pagdala nako nila sa Buddhist temple na ang akong mga estudyante pwerteng buutana intawn. Pero ang main dish gayud nako sa kini na subject ay kang Marx, Nietzsche, Plato, Heidegger and Sartre.

                Tuod daghan ko ikapasigarbo karon na semester, pero dili gihapon ko makabati ug kalipay na kalipay kay kadahuman sa higayon makulbaan ko sa unsay mahitabo sa administrasyon na sa gamayng desisyon nila, mapatangtang ra gayud ko. Pero, walay kapalit ang akong kalipay madawat na makakita ko sa mga estudyante na nagkalaglom ang ilang perspiktibo, mga kamao na manulat ug magpasabot, ug mga babaon na naay laman ang ipangstorya. Maayu unta tagaan pako ug dakong higayon na pagtudlo, kay isa ni sa akong stepping stones para matuman nako ang akong damgo sa klaseng Pilipinas na akong gusto. Mao kini akong rebolusyon na ginapag-awayan. Ari ko magsugod sa kultura ug pang-utok sa Pilipino kay sila ang labing dako na bahin sulod sa systema, ug kung maanyagan ni sila, ang pag-aksyon nalang gayud ang kulang. Para magtagumpay ang rebolusyon. The unfolding of Spirit through the process of struggle, until the last victory, hanggang sa huling pagtagumpay.